***آنچه که آرزوی شماست ما قادر به انجام آن هستیم***

قرار گرفتن ایران در مناطق خشک جهان و متاسفانه کاهش نزولات آسمانی استفاده از سیستمهای نوین آبیاری را صد چندان میکند و به نظر ما کسانی که از سیستمها استفاده نمیکنند بطور تدریجی رو به نابودی حرکت میکنند و نابودی کشاورزی خود تبعات بدتری را داراست که در دراز مدت اثر مخربی بروی کشور دارد .

  با توجه به كمبود آب و بحران آبي كه كشور ما را تهديد ميكند و در واقع ما در محل تهديد هستيم .

   ما دقيقترين سيستمهاي آبياري قطره اي را در اين زمينه اجرا كرده ايم چه در بحث خانگي و چه در بحث صنعتي با كمترين مصرف آب و بسيار دقيق و حساب شده ، در اينصورت شما با سرمايه گذاري در اين زمينه و صرفه جويي آب در آينده كشاورزي خود را زنده نگه ميداريد البته اين هزينه كه در غالب سرمايه گذاريست به شما برگشت داده ميشود  .

   اين نكته قابل توجه است كه اين سيستم ها طوري طراحي ميشود كه كمترين آب ممكن را مصرف كند و كمترين آسيب ديدگي را در طبيعت داشته باشد .

 v     گذشته از آشنايي با طراحي سيستم آبياري قطره اي ،‌ پاسخ به سوالهاي زير و مشابه اينها

1. سيستم آبياري قطره اي در چه نوع آب و خاكي استفاده مي شود ( آب شور ، خاك شور ، هر دو ، هيچكدام )

2. در آبياري قطره اي استفاده از يك لوله فرعي بهتر است يا دو لوله فرعي ؟

3. هر كدام از روشهاي لوپ ،‌ زيگزاكي ، خطي در كجا استفاده مي شود و بهترين روش كدام است ؟

4. كدام روش بهتر است ؟ ( استفاده از قطره چكان در زيردرخت و پاي طوقه يا استفاده درارتفاع 50cm  طوقه درخت ؟ )

5. چرا بعضي مواقع لوله هاي فرعي را در ارتفاع 50 cm سطح زمين نصب مي كنند ؟

6. چرا ميوه ها در روش آبياري قطره اي زودتر مي رسند و مزه آنها بهتر است ؟

 و................

 v     فكر مي كنيد در رابطه با سيستم آبياري قطره اي چه ميزان اطلاعات داريد ؟

 v     روشهاي آبياري گياهان به چند دسته تقسيم مي شود؟

1.      آبياري سنتي

 2.      آبياري modern (تحت فشار)

 v     آبياري تحت فشار به چند دسته تقسيم مي شود ؟

1.    آبياري باراني

      ·       center pivot يا دوار مركزي

       ·       لينر يا آبياري باراني خطي

       ·       roll line يا ويلمو يا غلطان

      ·       آبياري باراني كلاسيك ( ثابت و نيمه متحرك )

      ·       آبياري باراني قرقره اي

2. آبياري موضعي (micro irrigation )

·       آبياري قطره اي ( نوار مرطوب)

·       آبياري زير زميني با لوله هاي تراوا

·       آبياري بابلر

·       سيستم آبياري آبفشاني

·       سيستم آبياري لوله هاي سوراخ دار يا تيپ

 v     روشهای آبیاری که این گروه انجام میدهد دو روش است و در چهار بخش هوشمند - غیر هوشمند و گلخانه هوشمند و غیر هوشمند

1.    آبیاری تحت فشار قطره ای

2.    آبیاری چند فصل با قطره چکان داخل خط

3.    آبیاری قطره ای با قطره چکان روی خط

4.    آبیاری تحت فشار بارانی

5.    آبیاری کلاسیک ثابت با آبپاش دوار

6.    آبیاری کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک

7.    آبیاری کلاسیک متحرک با باله ثابت

8.    گلخانه هوشمند و غیر هوشمند

v     محصولاتی که میتوان آنها را به این صورت آبیاری نمود عبارتند از  :

1.    محصولان زراعی

2.    محصولات باغی

v       از مزایای سیستمهای نوین آبیاری

1.    کاهش هزینه ها

2.    کاهش مصرف آب

3.    متمرکز کردن مصرف آب

4.    مشخص کردن میزان آبدهی

5.    صرفه جویی در مصرف کود

6.    کنترل میزان کود دهی

7.    متمرکز کردن کود دهی

8.    حذف کرت و جوی و پشته مزرعه و در نتیجه افزایش سطح زیر کشت

9.    تبدیل مزارع دیم به آبی

    آشنایی مختصری با سیستمهای آبیاری 
     
    قسمتهاي مختلف سیستم های آبياري قطره اي به شرح زير مي باشد
     
    چه عواملي  بايستي در انتخاب سيستم آبياري قطره اي مورد توجه قرار گيرد؟ 
     
    منابع آب
     
    فيلتراسيون 
     
    شرایط اجتماعی
     
    داشتن چه اطلاعاتي در طراحي الزامي است ؟

v     داشتن چه اطلاعاتي در طراحي الزامي است ؟

1.      نقشه هاي مورد استفاده در طرح

a)      نقشه هاي عمومي طرح :

    در اين نقشه بايد محدوده طرح مشخص شده و در آن محل عبور جاده ها ، لوله هاي آب ،‌  مسير عبور سيمهاي برق ،‌ محل چاهها ، مخازن آب ، تاسيسات و ..... مشخص شود

b)      نقشه توپو گرافي :

   جهت مشخص شدن ميزان شيب در اراضي بالاي 100 هكتار ( و در صورت زياد بودن شيب در اراضي زير 100 هكتار ) كه در آن خطوط تراز با اختلاف نيم متري ترسيم مي شود

c)       نقشه پروفيل طول مسير لوله اصلي و نيمه اصلي طرح :

   اين نقشه در اراضي كه داراي توپوگرافي نا منظم هستند براي انجام محاسبات هيدروليكي شبكه اصلي ضروري است . در صورت مسطح بودن زمين و يا داشتن شيب يكنواخت تهيه نقشه پروفيل مسير لوله اصلي الزامي نيست .

d)      نقشه هاي خاكشناسي :

   اغلب براي پروژه هاي بالاي 100 هكتار توصيه مي گردد . براي بدست آوردن يك سري اطلاعات از قبيل سري خاكها ،‌ بافت ، نفوذپذيري ، عمق لايه محدود كننده نفوذ ريشه و آب ، ميزان گچ ، آهك ، شوري و قليائيت خاك ، ميزان سنگريزه ، حاصلخيزي و عمق سفره هاي زير زميني مي باشد .

v     اطلاعات مربوط به كيفيت آب آبياري :

    تجزيه هاي مورد نياز آب آبياري براي استفاده در سيستم آبياري قطره اي به شرح زير است

    تعيين مقدار املاح محلول در آب آبياري ، سختي آب ، مواد جامد معلق در آب ، كل املاح محلول (TDS) يا هدايت الكتريكي ، نياز اكسيژن بيولوژيكي آب (BOD ) ، نياز اكسيژن شيميايي آب (COD) (اگر منبع آب فاضلابها هستند ) ، مواد آلي ، ميكرو ارگانيسم ها ،‌ آهن ، اكسيژن حل شده ، سولفيد هيدروژن ، باكتريهاي آهن ، باكتري هاي احيا كننده سولفات ، اسيديته .

v       اطلاعات هواشناسي :

   اين اطلاعات شامل درجه حرارت ،‌نم نسبي ،‌ سرعت باد ،‌ساعات آفتابي يا درجه ابري بودن هوا ،‌ ميزان بارندگي و شدت تبخير مي باشد . اطلاعات هواشناسي ماهيانه براي حداقل يك دوره 10 ساله براي تعيين نياز آبي با دقت قابل قبول كافي خواهد بود .

v     اطلاعات زراعي

   اطلاعات زراعي مورد نياز عبارت اند از:

1.      نوع محصول مورد كشت ، نقشه كاشت ( در زراعت فاصله كاشت و جهت رديفهاي كشت و در باغات فاصله كاشت درختان ) ، تاريخ كاشت و برداشت ،‌ سن درخت ( نياز آبي ) ،‌سطح سايه انداز آسمانه گياه در طول رشد ، عمق ريشه و ....

2.      ضوابط فني هيدروليكي طرح آبياري قطره ايبه طور كلي در طراحي شبكه آبياري قطره اي كليه ضوابط فني و هيدروليكي با در نظر گرفتن جنبه هاي اقتصادي بايد مورد توجه قرار داد

3.      ظرفيت شبكه بايد به نحوي طراحي شود تا نياز آب آبياري گياه مورد نظر را در موقع حداكثر مصرف به طور كامل تامين كند.

4.      EU يا يكنواختي توزيع آب ( خروجي قطره چكانها ) در كل سطح در حد قابل قبول باشد.

5.      ج- يكنواختي فشار آب بايد در حدي باشد كه با در نظر گرفتن يكنواختي ساخت قطره چكانها و طرز آرايش آنها ، درصد يكنواختي توزيع آب قطره چكانها حفظ شود

6.      قطر لوله هاي فرعي و رابط ( با در نظر گرفتن افت مجاز ) كوچكترين مقدار انتخاب شود

7.      شبكه طوري طراحي شود كه كمترين ميزان لوله هاي اصلي ،‌ فرعي ،‌ لاترال و ... در آن به كار برده شود.

v     چه كارهايي مي توان جهت كاهش ميزان لوله هاي مصرفي انجام داد ؟

1.      در كشتهاي رديفي صيفي جات و امثال آن كه فاصله رديفها كمتر از 3 متر است با تغيير فواصل كشت از هرلوله فرعي جهت آبياري دو رديف استفاده كنيم

2.      در درخت كاري با فاصله رديف بيش از 4 متر جهت افزايش سطح خيس شده و رشد بهتر ريشه در صورت اقتصادي بودن طرح به جاي استفاده از دو لوله فرعي از روشهاي زيگزاكي ، لوپ ،‌ يا استفاده از قطره چكانهاي چند تايي در جهت كاهش لوله ها توصيه مي شود .

3.      استفاده از لوله هاي رابط دو طرفه در مقايسه با لوله هاي رابط يك طرفه مي تواند طول لوله ها را  به نصف كاهش دهد. البته در اين روش بايد دبي لوله افزايش يابد كه اين امر با افزايش قطر لوله كه نتيجه آن افزايش قيمت لوله است ممكن مي شود. اما به طور تجربي ثابت شده كه استفاده از لوله هاي دو طرفه ارزانتر و بهتر است .

4.      استفاده از لوله هاي تلسكوپي و ...

v     عوامل مقدماتي موثر در انتخاب قطره چكانها

1.      PW (سطح خيس شده ) :

   استفاده از قطره چكانهايي با دبي 4تا12 ليتر در ساعت براي مكانهاي كه سطح خيس شده زيادي نياز داريم ( باغات)

   استفاده از قطره چكانهايي با دبي1تا4 ليتر در ساعت براي مكانهاي كه سطح خيس شده كمي نياز داريم ( صيفي جات‌ ، فاصله قطره چكانها نزديك است )

2.      كيفيت آب آبياري و انتخاب قطره چكان مناسب :

    در آبهاي نا مطلوب قطره چكان مقاوم در مقابل گرفتگي و يا قطره چكان خود شستشو دهنده و يا از قطره چكانهاي معمولي قابل شستشو استفاده شود

3.      توپوگرافي زمين :

    در زمينهاي ناهموار با شيب زياد از قطره چكانهايي كه قابليت تنظيم فشار دارند ويا قرار دادن لوله هاي فرعي روي خط تراز ( با شيب كم‌ ) واستفاده از فشار شكن .

v     نوع گياه :

1.      گياهان صيفي : قطره چكانهايي با دبي كم ، ارزان ،‌داخل لوله و محكم باشد

2.      درختكاري : قطره چكانهايي با دبي زياد و يا چند شاخه اي

3.      زراعت نيشكر : كه در موقع برداشت محصول مزرعه آتش زده مي شود استفاده از لوله هاي فرعي سوراخ دار يك بار مصرف توصيه مي شود . 

v   شرايط اجتمائي

1.       مهارت و دانش زارع

در منطقه اي كه قرار است سيستم آبياري قطره اي احداث گردد بايستي تحصيلات و مهارت زارع در استفاده  و نگهداري از سيستم  مورد توجه قرار گيرد ، تا در صورت نياز آموزشهاي لازم قبل از نصب شبكه به زارع داده شود

2.     فرهنگ زارع

زارع و كارگران مزرعه ممكن است با توجه به اعتقادي كه به سنتهاي خود دارند به سادگي سيستم آبياري قطره اي را قبول نكنند . در اين حالت بايستي قبل از احداث سيستم ،‌زارع و كارگران آبياري را براي پذيرش آن آماده كرد . اين كار با نشان دادن محاسن سيستم آبياري قطره اي در مناطقي كه قبلا در آن سيستم آبياري قطره اي اجرا شده و همچنين با انجام امور ترويجي امكان پذير است

3.   گردش آب در روستا

به طور سنتي آب در روستاها ي كشور بين زارعين به طور نوبتي گردش داده مي شود . معمولا هر 7 الي 15 روز نوبت آبياري زارع مي رسد. اين روش تقسيم آب با احداث سيستم آبياري قطره اي كه در آن  معمولا دور آبياري كم است مغايرت دارد.. اين موضوع قبلا بايد مورد بررسي قرار گرفته و مسئله به نحوي حل گردد. تغيير برنامه گردش آب و يا استخر ذخيره آب و همچنين يكپارچه سازي اراضي زارعين از راه حلهاي رفع اين مشكل مي باشد

شرايط اقتصادي براي انتخاب سيستم آبياري قطره اي بايستي با توجه به ارزش آب ،‌محصول ،‌هزينه هاي اوليه نصب سيستم ، هزينه هاي كارگري و بررسي اقتصادي در مقايسه با ساير روشها ي آبياري  قابل اجرا در محل انجام و در صورت داشتن توجيه كافي روش آبياري قطره اي انتخاب گردد . ضمنا با بررسي هزينه هاي كارگري ميزان اتوماتيك نمودن سيستم نيز مشخص ميگردد

v     فيلتراسيون

رسوبگذاري ذرات جامد

    جدا سازي و تصفيه نا خالصي ها ي جامد معدني و آلي را فيلتراسيون مي نامند. انواع فيلتر مورد استفاده در فيلتراسيون عبارت اند از : فيلتر توري ، فيلتر سيكلون ، فيلتر شن و حوضچه هاي رسوب گير.

    معمولا از فيلتر توري در كليه شبكه هاي آبياري استفاده مي شود ، فيلتر سيكلون براي جدا سازي ذرات جامد موجود در آب آبياري بكار مي رود،‌فيلتر شن براي جدا سازي ناخالصي هاي آلي و همچنين ذرات جامد كاربرد دارد . در صورتي كه آب آبياري حاوي ناخالصي هاي جامد زيادي  باشد استفاده از حوضچه هاي رسوب گير قبل از پمپاژ توصيه مي گردد .

v     رسوب گذاري شيميايي :

رسوب گذاري شيميايي در قطره چكانها بيشتر وقتي اتفاق مي افتد كه آب آبياري مورد استفاده از منابع آب زير زميني باشد . علت اصلي آن عمدتا وجود املاح محلول بيش از حد ( آهن دو ظرفيتي و بي كربنات كلسيم ) در اين آبهاست . اصلاح آب از نظر جلوگيري از رسوب آهن ( روش هوادهي ) مستلزم صرف هزينه زيادي بوده و در آبياري كاربردي ندارد .  بنابراين استفاده از اين آبها در سيستم آبياري قطره اي ، اگر بيش از حد مجاز آهن دو ظرفيتي داشته باشد توصيه نمي شود. ( حد مجاز آهن دو ظرفيتي 5/1 ميلي گرم در ليتر مي باشد ) اصلاح آب از نظر جلوگيري از رسوب كربنات كلسيم با افزايش اسيد تجاري به آب آبياري ممكن است توجيه اقتصادي داشته باشد، كه بايستي مورد بررسي قرار گيرد.  براي تعيين پتانسيل آب براي ايجاد اين رسوب تعيين شاخص اشباع بر اساس متد ارائه شده در نشريه آبياري و زهكشي شماره 29 فائو توصيه مي شود . اگر شاخص منفي باشد دليل بر مناسب بودن آب آبياري از جهت عدم ايجاد رسوب كربنات كلسيم در قطره چكانهاست . علامت مثبت دليل ايجاد رسوب در قطره چكانهاست كه در اين حالت مي توان با افزايش اسيد به آب آبياري آنرا اصلاح نمود . غلظت اسيد افزوده شده بر آب آبياري بايستي به حدي باشد تا با كاهش اسيديته آن علامت شاخص را منفي نمايد . توصيه مي گردد قبل از استفاده از اين آبها با انجام آزمايشي روي نمونه اي از آن مقدار اسيد مورد نياز محاسبه و تعيين شود سپس با توجه به كل اسيد مورد نياز ، بررسي اقتصادي انجام و در صورت مقرون به صرفه بودن نسبت به اصلاح و استفاده از آن اقدام گردد . در غير اين صورت استفاده از اين آب در شبكه آبياري قطره اي قابل توصيه نخواهد بود .

v     رسوب گذاري بيولوژيكي چيست ؟

فعاليتهاي بيولوژيكي در مجاري و منافذ قطره چكانها ممكن است باعث گرفتگي آنها شود . چون عوامل زيادي در شدت فعاليت بيولوژيكي موثر است بنابراين پتانسيل رسوبگذاري بيولوژيكي آب آبياري و گرفتگي قطره چكانها غير قابل پيش بيني مي باشد. كلر زني به آب آبياري يكي از راهاي عملي در جلوگيري از فعاليتهاي بيولوژيكي و در نتيجه جلوگيري از گرفتگي قطره چكانهاست، كه در صورت داشتن توجيه اقتصادي توصيه مي گردد.

v     منابع آب:

o        كليات:

    منابع آب انتخابي براي شبكه هاي آبياري قطره اي ، بايستي ظرفيت كافي جهت تامين نياز آب آبياري را در طول عمر مفيد شبكه مورد طراحي دارا باشد. همچنين شدت جريان و فشار آب منبع در حدي باشد كه بتواند نياز شبكه را در مواقع حدا كثر مصرف براورده كند. كيفيت آب نيز بايستي در حد مناسب جهت استفاده در شبكه آبياري قطره اي باشد . بررسي انواع منابع آب آبياري كه در داخل و يا در مجاورت پروژه ابياري قطره اي قرار دارند و انتخاب منبع يا منابع آب مناسب يكي از ضروريات انجام پروژه آبياري قطره اي مي باشد.

o        منابع آب سطحي :

   جريان منابع آب سطحي در طول زمان چه از نظر كمي و چه از نظر كيفي شديدا در حال تغييير است. جريانهاي كه توسط بارندگي مستقيم يا از حوضه هاي آبريز ( در اثر ذوب برف) تغذيه مي شوند داراي شدت جريان كاملا متغييري هستند. ولي آنهايي كه داراي منبع تغذيه زير زميني اند مثل چشمه وقنات تغييرات شديدي در شدت جريان ندارند به هر حال در انتخاب منابع جريان سطحي بايستي اين تغييرات توائم با حق آبه برداشت آب در طول مسير مورد توجه قرار گيرد. ناخالصي هاي عمده در اين منابع از نوع معدني ( ذرات شن يا رس ، لاي و مواد محلول ) و همچنين از نوع آلي مي باشد كه در بررسي كيفيت آب آبياري و تصفيه آن بايستي مورد توجه قرار گيرد.

o        منابع آب زير زميني :

   منابع آب زير زميني در مناطق خشك و نيمه خشك از منابع اصلي تامين  آب آبياري شبكه هاي آبياري قطره اي است . در استفاده از اين منابع بايستي سعي شود كه ميزان برداشت به قدري باشد كه آب تخليه شده مجددا به وسيله تغذيه سفره ، جبران شود. به هر حال استفاده از اين منابع بايستي با مجوز مراجع ذيصلاح ( وزارت نيرو) انجام گيرد.به طور كلي در انتخاب منبع زير زميني به عنوان منبع تامين آب براي شبكه آبياري قطره اي بايستي بررسيهاي كافي انجام گيرد. تا از تامين آب مورد نياز شبكه توسط آن در طول عمر مفيد سيستم اطمينان كافي حاصل گردد. در اين مورد مي توان از ادارات منابع آب زير زميني وزارت نيرو مستقر در استانهاي مختلف كشور راهنمايي گرفت.منابع اب زير زميني بدليل كمي ناخالصي هاي فيزيكي در مقايسه با ساير منابع مناسب ترين آب را جهت استفاده در سيستم آبياري قطره اي دارا مي باشند. معمولا اين منابع عاري از آلوده كننده هاي فيزيكي و همچنين فاقد آلوده كننده هاي آلي هستند، با اين وجود مشكل اصلي در بعضي از اين منابع وجود املاح محلول آهن و بي كربنات كلسيم بيش از حد است. هنگامي كه اين ابها در معرض هواي ازاد بيرون چاه قرار مي گيرند ، املاح مذكور اكسيد شده و ايجاد رسوب مي نمايند كه ممكن است رسوبات ايجاد شده باعث گرفتگي قطره چكانها شود . اين امر در صورت استفاده از آب منابع زير زميني در سيستم آبياري قطره اي بايستي مورد توجه قرار گيرد.

o        منابع آب سطحي راكد

   اين منابع شامل استخر ها، حوضچه هاي طبيعي، مخازن سدها و درياچه ها مي باشد . در اين منابع آب جريان نداشته و هميشه در دسترس مي باشد. ولي ممكن است در طول فصل آبياري نوسانات شديدي در سطح آب ايجاد گردد. توصيه مي گردد اين امر از نظر هيدروليكي در برداشت آب از درياچه مورد توجه قرار گيرد . ظرفيت منبع با توجه به نياز آب آبياري بايستي به اندازه اي باشد كه در مواقع حداكثر مصرف سطح آب از حداقل عمق ورد نياز كمتر نگردد.از نظر آلودگي در اين آبها ناخالصيهاي فيزيكي معدني از قبيل شن، سيلت و حتي رس و همچنين املاح محلول آهني دو ظرفيتي وجود ندارد ولي ناخالصي هاي آلي مثل خزه، جلبك، برخي از جانوران آبزي كوچك و آثار و بقاياي موجودات زنده در آن فراوان يافت مي شود. اين ناخالصي ها در صورت عدم تصفيه، خطر گرفتگي قطره چكانها را افزايش مي دهد كه بايستي قبل از ورود به شبكه مورد تصفيه قرار گيرند.

o        فاضلابهاي تصفيه شده:

     فاضلابها پس از تصفيه مي توانند به عنوان منبعي جهت تامين آب مورد نياز شبكه آبياري قطره اي بكار روند. در استفاده از آنها بايستي كليه جنبه هاي كيفيتي آب آبياري مورد توجه قرار گيردد.تا مشكلاتي در رابطه با ايجاد گرفتگي در قطره چكانها ، مسائل بهداشتي و بهم خوردن تعادل عناصر غذايي براي گياه پيش نيايد.

v     كيفيت آب آبياري

1.      كيفيت آب آبياري از نظر شوري و قليائيت و احتمال ايجاد مسموميت در گياه :

      توصيه مي شود قبل از استفاده از آب منبع مورد نظر ،   كيفيت آن از نظر شوري ،‌قليائيت و ايجاد مسموميت در گياه طبق روش پيشنهادي سازمان خوار بار جهاني فائو  را مورد ارزيابي قرار دهيد و در صورت مناسب بودن نسبت به اجراي پروژه آبياري اقدام نماييد .

2.      كيفيت آب آبياري از نظر ايجاد گرفتگي در قطره چكانها و فيلتراسيون

o        كليات

    ناخالصي هاي موجود در آب آبياري ممكن است باعث گرفتگي قطره چكانها به صورت فيزيكي،‌ شيميايي و بيولوژيكي شود . در گرفتگي فيزيكي ناخالصي هاي عمده آب شامل مواد معدني ( شن ،‌ليمون ،‌رس ) و مواد آلي ( موجودات زنده و آثار بقاياي آنها ) است . گرفتگي شيميايي در اثر روسوب گذاري حاصل از فعل و انفعالات شيميايي در آب آبياري حاصل مي گردد. گرفتگي بيولوژيكي در اثر فعاليتهاي بيولوژيكي موجودات زنده در مجاري و منافذ قطره چكانها بوجود مي آيد .

v     چه عواملي  بايستي در انتخاب سيستم آبياري قطره اي مورد توجه قرار گيرد؟

هنگام طراحي يك سيستم بايد به نكات زير توجه كرد

1.      خاك

2.      بافت خاك و نفوذ پذيري:

   مناسب ترين بافت براي روش آبياري قطره اي بافت متوسط (لوم) مي باشد. دبي قطره چكان مورد استفاده در اين نوع خاك مي تواند بين 2 الي8 ليتر در ساعت تغيير كند. در بافتهاي سنگين به علت كمي نفوذ پذيري خاك و همچنين در بافتهاي سبك به علت نفوذ پذيري خاك استفاده از قطره چكان با دبي كم توصيه مي گردد.

3.      شوري و قليايي خاك

     استفاده از سيستم آبياري قطره اي در شرايط شور بودن خاك كه در آن هدايت الكتريكي عصاره اشباع خاك بيشتر از 4 دسي زيمنس بر متر است و همچنين در شرايط قليايي بودن خاك كه در آن هدايت الكتريكي عصاره اشباع  كمتر از 4 دسي زيمنس بر متر است و اسيديته گل اشباع بيشتر از 8 مي باشد ، قبل از انجام عمليات آبشويي در شرايط شوري خاك و افزايش مواد اصلاحي و آبشويي در شرايط قليايي بودن توصيه نمي گردد.

      لازم به ذكر است ضوابط فوق براي گياهان حساس مي باشد ، براي گياهان غير حساس ارقام ارائه شده قابل تعديل است.

4.      وجود لايه محدود كننده در پروفيل خاك

     در صورتي كه در عمق حداكثر ريشه دواني خاك لايه محدود كننده غير قابل نفوذ براي ريشه وآب ويا لايه هاي گچي و آهكي وجود داشته باشد بايستي قبل از احداث سيستم آبياري قطره اي و كاشت نسبت به اصلاح آن اقدام گردد.( بعد از نصب سيستم اين كار دشوار مي شود )

5.      تخلخل و نفوذپذيري

6.      شيب و توپوگرافي

      پستي و بلندي وشيب زمين در صورت انجام طراحي صحيح ( از نظر هيدروليكي ) عامل محدود كننده اي در انتخاب سيستم آبياري قطره اي به حساب نمي آيد. در شيبهاي بيشتر از 10% استفاده از قطره چكان با دبي كمتر از 4 ليتر در ساعت توصيه مي گردد. در شيبهاي خيلي تند بيش از 25% ايجاد شيارهايي  در طول رديفهاي كشت كه معمولا در روي خطوط تراز كشت مي شوند، جهت استقرار لوله هاي فرعي ضروري است. وقتي توپو گرافي زمين داراي پستي و بلندي هاي زياد و نا منظم باشد تهيه نقشه تو پو گرافي با خطوط تراز نيم متري جهت طراحي هيدروليكي شبكه لازم است.

v  آب و هوا

1.           ميزان بارندگي و قدرت تبخير كنندگي هوا :

    معمولا سيستم آبياري قطره اي در كليه اقليم هايكه در آنها ميزان بارندگي تكافوي نياز آبي مورد كشت را نمي دهد ، قابل اجرا است. از نظر اقتصادي كاربرد اين سيستم در شرايط خشك و نيمه خشك بيشتر از مناطق مرطوب مقرون به صرفه خواهد بود. سيستم آبياري قطره اي را مي توان به راحتي در انواع گلخانه ها و كشتهاي زير پلاستيك اجرا نمود.

2.           سرعت باد:

   سرعت زياد باد ( تا حدي كه به رشد گياه لطمه نزند) عامل محدود كننده اي در انتخاب سيستم آبياري قطره اي نمي باشد. فقط در باغات و ودر سرعتهاي بيشتر از 5 متر در ثانيه احداث بادشكن و همچنين تخصيص قطره چكانهاي بيشتر براي هر درخت و افزايش دور آبياري ( جهت توسعه دادن به رشد ريشه) توصيه مي گردد.

v     عوامل گياهي :

آبياري قطره اي براي كليه محصولات باغي ، جنگل كاري ها و گياهان زراعي و صيفي جات كه به صورت رديفي كشت مي شوند قابل توصيه است، براي زراعتهايي كه به صورت متراكم كشت مي شوند معمولا از نظر اقتصادي استفاده از اين سيستم توجيه پذير نمي باشد.

v     قسمتهاي مختلف آبياري قطره اي به شرح زير مي باشد

1.      واحد كنترل مركزي :

از دستگاههايي تشكيل شده است كه آب پمپاژ شده را پس از تصفيه و افزايش كود ( در صورت لزوم) و با كنترل دقيق ميزان دبي جريان وتنظيم فشار وارد لوله اصلي شبكه آبياري قطره اي مي نمايد.

2.      پمپها

                                                                           I.            انواع پمپ :
پمپ ها انواع و اقسام مختلف دارند آن چه از پمپ ها انتظار مي رود اين است كه مقداري آب را با فشار از نقطه اي به نقطه ديگر انتقال دهد .
در اين رابطه بين دبي پمپ و فشار رابطه عكس وجود دارد . يعني پمپ هائي كه دبي زيادي را انتقال مي دهند فشار كمتري توليد مي كنند و بر عكس آن دسته از پمپ ها كه دبي كمتري دارند فشار زيادي توليد مي نمايند .

                                                                         II.            پمپ ها به سه گروه مهم تقسيم مي شوند :

ـ پمپ هاي سانتريفوژ يا گريز از مركز ( centrifugal pumps ) 
ـ پمپ هاي توربيني (turbine pumps ) 
ـ پمپ هاي پره اي (propeller pumps )
پمپ هاي سانتريفوژ براي مواردي بكار مي روند كه بخواهيم دبي نسبتا كمي را به ارتفاع زيادي بالا ببريم . در اين پمپ ها جهت جريان آب در داخل پمپ شعاعي است . در پمپ هاي توربيني دبي جريان متوسط و ارتفاعي كه آب بالا داده مي شود نيز متوسط است . حال آن كه در پمپ هاي پره اي مقدار دبي زياد و ارتفاعي كه آب بالا برده مي شود كم است . در اين پمپ ها جهت جريان بصورت محوري است . در پمپ هاي توربيني جريان نه محوري نه شعاعي است بلكه داراي بينا بيني را دارا مي باشد

3.      وسايل بكار رفته در واحد كنترل مركزي عبارتند از:

                                                                      I.            انواع صافي هاي آب: صافي توري، صافي سيكلوني، صافي        شن

                                                                    II.            انواع وسايل اندازه گيري ميزان جريان، شير هاي خود كار كنترل حجمي، كنتور آب ، شيرهاي خودكار كنترل زماني، شير يك طرفه ودر سيستم هاي مدرن آبياري وسائل كامپيوتري جهت كنترل و قطع و وصل شير هاي آب قطعات آبياري به صورت اتوماتيك و با برنامه ريزي كامپيوتري

                                                                  III.            دستگاه تنظيم كننده فشار

                                                                  IV.            شير تخليه هوا

                                                                    V.            دستگاه تزريق كننده، تانك كود، جهت مصرف كود.

                                                                  VI.            دستگاهها و تاسيسات تصفيه آب آبياري :

4.      فيلترهاي سيكلوني

 با ايجاد نيروي گريز از مركز ذراتي را كه وزن مخصوص آنها از وزن مخصوص آب بيشتراست از آب آبياري جدا مي نمايد ( توجه: اين فيلتر ها قادر به تصفيه مواد آلي نيستند و در آبهاي كه ناخالصي هاي آن بيشتر از نوع آلي است استفاده از آن توصيه نمي شود )‌

5.      فيلتر شن

   اين فلترها از مخازن تحت فشار پر از شن تشكيل شده است و آب حين عبور از لايه هاي شن و ماسه تصفيه مي شود. قطر ذرات تصفيه شده معمولا يك دهم ذرات داخل مخزن است . دانه هاي شن بايد از نوع سيليس كوارتز متبلور با درجه خلوص 98% باشد. توصيه ميشود ذرات درشت شن در لايه هاي پايين تر و ذرات ريز در بالاتر باشد

6.      فيلترهاي توري

   در اين فيلتر آب حين عبور از منافذ كوچك تصفيه مي شود. كه اين منافذ مي تواند از به هم پيوستن ديسكهاي حول يك محور ( فيلتر مشبك ديسكي ) و يا سوراخهاي ساده يك توري ( فيلتر توري ) باشد. وجود يك فيتر توري جهت اطمينان از كاهش انسداد و گرفتگي قطره چكانها امري لازم و ضروري است

7.      شيرفلكه يك طرفه در كجا نصب مي شود ؟

                                                                      I.            در واحدهاي كنترل مركزي كه از شبكه هاي اصلي آبياري و يا چاهها آبگيري مي كنند ، به منظور جلوگيري از برگشت آب مخلوط شده با كود به دورن شبكه اصلي ضروري است .

                                                                    II.            در اراضي شيب دار كه در آن اختلاف ارتفاع واحد مركزي و سطح شبكه آبياري زياد است به منظور جلوگيري از تخليه سريع آب و ايجاد خلا در لوله هاي اصلي و نيمه اصلي ضروري مي باشد

8.      شيرهاي كنترل كننده جريان

   براي اتوماتيك كردن قطع جريان آب آبياري يك منطقه زمين و انتقال آب به زمين ديگر كه بر اساس مقدار آب آبياري يا زمان آبياري قابل تنظيم است ،‌استفاده مي شود. با نصب اين شيرها در مزارعي كه شيفتهاي آبياري متعددي را دارند باعث راحتي و كاهش نيروي انساني مي شود. و در نهايت پس از بسته شدن شير آخر به طور اتوماتيك پمپ نيز خاموش مي شود. ( توجه : اگر اين شيرها توجيه اقتصادي نداشت بايد از شيرهاي دستي استفاده كرد )

9.      فشار سنجها

                                                                      I.            نصب دستگاه فشار سنج به منظور كنترل فشار در نقاط مختلف واحد كنترل مركزي ضروري است كه اين نقاط عبارت اند از :

                                                                    II.            -  در ابتداي كنترل مركزي بلافاصله پس از پمپ جهت كنترل فشار ايستگاه پمپاژ

                                                                  III.            قبل و پس از صافي هاي توري و شني جهت كنترل اختلاف فشار و تعيين زمان شستشو ( پاكسازي دستگاه از رسوبات)

                                                                  IV.            - پس از واحد كنترل مركزي جهت كنترل فشار شبكه

10.            دستگاه تزريق كود

كه براي تزريق كود محلول به سيستم استفاده مي شود كه بر دو نوع است

                                                                                              I.            تانكهاي تزريق كننده كود :

  اين تانكها تحت فشار نيروي آب كود را به ميزان لازم( كه اين مقدار با شير فلكه تنظيم مي شود )  وارد سيستم مي كند

                                                                                            II.            پمپهاي تزريق كننده كود :

  پمپهاي كوچكي هستند كه با نيروي برق و يا انرژي آب موجود در لوله واحد كنترل مركزي كار مي كند.

11.            لوله هاي اصلي و لوله هاي نيمه اصلي :

اين لوله هاي معمولا از جنس پلي اتيلن يا P.V.C يا آزبست مي باشند. لوله اصلي آب را از دستگاه كنترل مر كزي به لوله هاي نيمه اصلي مي رسانند.( اين لوله ها در عمق مناسب در خاك قرار داده مي شوند)

12.  لوله هاي رابط

جنس اين لوله ها معمولا از پلي اتيلن و بندرت از P.V.C مي باشد كه در عمق مناسبي از خاك قرار گرفته و آب را از لوله هاي نيمه اصلي (يا اصلي) گرفته و در لوله هاي فرعي كه در سطح خاك و در امتداد رديفهاي كشت قرار دارند پخش مي كنند

13.  لوله هاي فرعي يا لاترالها

اين لوله ها از جنس پلي اتيلن نرم بوده كه قطره چكانها در محلهاي مناسبي روي آن نسب مي گردد.

14.  قطره چكانها dripper / emitter

روي لوله هاي فرعي نصب شده اند. نقش اصلي قطره چكانها شكستن فشار آب داخل لوله فرعي وريزش آن به صورت قطره قطره روي خاك مي باشد .

15.  لوله هاي فرعي قطره چكاني

در بعضي مواقع نقش لوله هاي فرعي و قطره چكانها در هم ادغام شده و در حقيقت لوله هاي فرعي با سوراخ هايي كه در ان تعبيه مي شود ويا از ماده متخلخلي ساخته مي شود نقش قطره چكانها  را نيز ايفا مي كند.

16.  بست ابتدايي وانتهايي

بست ابتدايي نوعي اتصال پلي اتيلني مي باشد كه لوله فرعي را به لوله رابط وصل مي كند وبست انتهايي، انتهاي لوله را مي بندد.

17.  اتصالات

لوله هاي پلي اتيلن به وسيله جوش يا اتصالات مخصوص به هم متصل مي گردد.       

18.  فشار شكن

وسيله اي است كه در صورت نياز براي كاهش فشار آب در مسير جريان قرار داده مي شود. فشار شكن داراي مكانيسم مخصوصي است كه افزايش فشار آب بيش از حد مجاز در ورودي خود را كاهش مي دهد، بطوري كه بعد از فشار شكن، فشار آب هميشه ثابت مي ماند.

v     چرا بايد با طراحي سيستمهاي آبياري آشنا باشيم؟

در اين نوع آبياري ميزان سرمايه گذاري اوليه( در مقايسه با روش آبياري سطحي) نسبتا زياد بوده وبراي استفاده از آن نياز به مقادير زيادي لوله، قطره چكان و ساير وسايل وتجهيزات گران قيمت مي باشد. عامل اصلي وكليدي در موفقيت روش آبياري قطره اي وداشتن توجيه اقتصادي و بهره مندي از مزاياي آن، طراحي صحيح با در نظر گرفتن مباني هيدروليكي دقيق وهمچنين اجراو نگهداري مناسب از سيستم است. چه بسيار سيستم هاي آبياري قطره اي كه با صرف هزينه هاي سنگين در كشور احداث گرديده ولي به علت عدم رعايت اصول طراحي كاربرد موفقيت آميزي نداشته و بجز هدر رفتن  سرمايه چيزي عايد صاحب آن نكرده است. متاسفانه اين عدم موفقيت در بيشتنر مواقع به حساب خود سيستم آبياري گذاشته شده و نتيجتا امروزه توسعه و گسترش آن تا حدي كه نياز كشور ايجاب مي كرده انجام نگرفته است.

v     چرا و در كجا از آبياري قطره اي استفاده مي كنيم ؟

روش آبياري قطره اي كه براي آبياري باغات،محصولات زراعي،رديف كاشت وگلخانه كاربرد دارد داراي محاسن زيادي است. بالا بودن پتانسيل راندمان مصرف آب، استفاده از سيستم جهت مصرف كودهاي شيميايي، انجام عمليات زراعي حين آبياري، صرفه جويي  در انرژي (در مقايسه با آبياري باراني)، راحتي در خودكار نمودن شبكه ، مرطوب نكردن تمام سطح خاك در كشتهاي رديفي وباغات كه نتيجه آن كاهش هدر رفت آب به وسيله تبخير وهمچنين كاهش رشد علفهاي هرز مي باشد، مرطوب نگه داشتن محيط رشد ريشه در حد مطلوب در طول رشد و كاهش آفات وبيماري هاي گياهي از جمله فوائد آبياري قطره اي است. همه اين محاسن باعث شده كه علي رقم نوظهور بودن اين  روش ابياري، امروزه كاربرد آن در سطح دنيا مخصوصا در نواحي خشك ونيمه خشك از جمله كشور ما مورد توجه قرار گيرد

v     آشنايي با چند اصطلاح

1.      PW

2.      درصدي از سطح خاك است كه پس از آبياري مرطوب مي شود كه ممكن است در سطح خاك يا در عمق معيني در نظر گرفته شود

3.      خشك و كم باران 30%<PW<60%                         

4.      نيمه خشك با بارندگي متوسط             25%<PW<50%

5.      مرطوب و پر باران                           20<PW<45%

6.        PS

7.         درصدي از سطح زمين است كه توسط آسمانه گياهي پوشيده مي شود ( سايه انداز گياه )

8.         آرايش قطره چكانها :

9.         چگونگي قرار گرفتن قطره چكانها نسبت به يكديگر

10.     لوله هاي تلسكوپي :

11.     لوله هايي هستند كه جهت حفظ فشار آب در طي مسير قطر آنها از لوله هاي اصلي به فرعي و لاترالها كاهش ميابد .

v     معرفي سيستم آبياري قطره اي

در اين روش آبياري، آب با فشار كم (حدود يك اتمسفر) پس از گذشتن از دستگاه كنترل مركزي ( در صورت نياز توام با كود محلول ) به وسيله لوله هايي كه در كل سطح زمين پخش شده، پس از عبور از قطره چكانهايي كه در محلهاي مناسب در مجاورت گياه قرار داده شده اند، به صورت قطره قطره و به طور ممتد به اندازه نياز گياه به خاك داده مي شود.

***آنچه که آرزوی شماست ما قادر به انجام آن هستیم***

تجهیزات هوشمند سازی یکی از نیاز های اصلی در مبحث هوشمند سازی هست و صد البته انتخاب این تجهیزات موردی مهم تر ؛ با توجه به امکانات ویژه ای که کمپانی ستل بروی پنل های خود در نظر گرفته و با توجه به اشراف کاملی که متخصصین ما بر این امر دارند ما از این پنل ها برای آبیاری قطره ای و بارانی در مواردی که نیاز به هوشمند سازی هست استفاده میکنیم و همچنین با استفاده از این پنل ها استفاده کننده از امکانات صد در صدی بهره میبرد که این نکته واقعا حائز اهمیت است .

پنلهای برنامه پذیر ستل

کی پد های ستل